Προτού ξεκινήσω επίσημα αυτό το νέο μου εγχείρημα με τα θεωρητικά μαθήματα ζωγραφικής, να αναφέρω ξανά πως είμαι αυτοδίδακτη σκιτσογράφος και απευθύνομαι σε ανθρώπους που θέλουν να βάλουν τη ζωγραφική στη ζωή τους ως χόμπι, ως μια ευχάριστη ασχολία για να περάσει η ώρα τους δημιουργικά, καθώς και σε γονείς που θέλουν να προσφέρουν στα παιδιά τους κάποιες στοιχειώδεις βάσεις στη ζωγραφική. Επίσης, σ’ αυτό το σημείο καλό θα ήταν να τονίσω το γεγονός πως δεν είμαι καθόλου καλή στο γράψιμο (προτιμώ να εκφράζομαι μέσω της ζωγραφικής), οπότε ευελπιστώ να είστε επιεικείς με αυτά που θα διαβάζετε από εδώ και στο εξής.
Κατά καιρούς, λοιπόν, λαμβάνω μηνύματα από ανθρώπους που μου λένε πως δεν τολμούν να ζωγραφίσουν. Όταν τους ρωτάω τον λόγο, πολλοί μου απαντάνε πως φοβούνται μην καταστρέψουν κάτι, μη χαραμίσουν χρόνο και υλικά, ή πολύ απλά πως δεν έχουν ταλέντο στη ζωγραφική. Η έλλειψη του θάρρους για ζωγραφική βασίζεται ωστόσο σε άλλους λόγους, βαθιά ριζωμένους στα άδυτα του ασυνείδητού μας, που εξαιρετικοί επαγγελματίες στον τομέα της ψυχικής υγείας μπορούν να μας αναλύσουν. Η δική μου απάντηση – εκ του ασφαλούς πάντα – όσον αφορά την προσωπική μου έλλειψη θάρρους είναι ο φόβος για την κακή κριτική. Φυσικά, υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα σε εμένα και σε κάποιον που ζωγραφίζει για τον εαυτό του στο σπίτι του. Στην περίπτωσή μου, όντως μία πιθανή κακή κριτική είναι μέσα στο παιχνίδι από τη στιγμή που δημοσιοποιώ και διαθέτω προς πώληση τα σχέδιά μου. Μπορεί η συγκεκριμένη κριτική να με επηρεάσει ψυχολογικά αλλά και οικονομικά. Αν ένα σχέδιο δεν αρέσει αρκετά στο κοινό, δε θα μου επιφέρει χρήματα.
Όταν πρωτοξεκίνησα αυτή τη δουλειά, όσο κι αν έτρεμα την κακή κριτική, αποφάσισα να το τολμήσω. Γνώριζα εξαρχής βέβαια πως θα μπορούσε να μην πετύχει όλο αυτό, πως ήταν ένα πείραμα, και πως αν τελικά εξελισσόταν ανεπιτυχώς, δε θα άλλαζε τίποτα στη ζωή μου προς το κακό, θα παρέμενα στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησα και θα προσπαθούσα από την αρχή για κάτι άλλο.
Παρ’ όλα αυτά, είτε μιλάμε για μια επιχείρηση, είτε μιλάμε για ένα μικρό σχέδιο που θα κάνουμε και θα το κρύψουμε στο συρτάρι μας – είτε μιλάμε με άλλα λόγια για το πιο μικρό βήμα που δεν τολμάμε να κάνουμε γιατί φοβόμαστε την αποτυχία –, καταλήγουμε τελικά να μιλάμε για μια ζωή γεμάτη με τον φόβο της καταστροφής και της σπατάλης χρόνου. Πόσο χρόνο σπαταλάμε σκεπτόμενοι τα υποθετικά λάθη που θα κάνουμε; Και πόση πολλή ενέργεια μάς τρώνε τα εφιαλτικά σενάρια της καταστροφής που δημιουργούμε στο κεφάλι μας καθημερινά;
Σίγουρα ο χρόνος μας είναι πολύτιμος, αλλά αν δεν προσπαθήσουμε για κάτι, δε θα μάθουμε ποτέ και αν άξιζε τον κόπο.
Ας επικεντρωθούμε όμως στη ζωγραφική …
Τι φοβόμαστε πως θα καταστρέψουμε;
Όσο καιρό ζωγραφίζω, μου έχουν συμβεί χιλιάδες λάθη. Έχω κάνει αμέτρητες γκάφες· έχω ρίξει ολόκληρο το ποτήρι των πινέλων πάνω στο φρεσκοτελειωμένο σχέδιο, έχω χύσει αναψυκτικό, έχω λερώσει τη ζωγραφιά μου με κομμάτια σοκολάτας και φαγητού, την έχω καταστρέψει με μανό, ασετόν, οινόπνευμα, χρώματα, έχω ξεχάσει ζωγραφιές που στέγνωναν έξω ενώ άρχισε να βρέχει, έχω ξεκινήσει να κάνω μια γυναίκα και μου έχει βγει ο πιο μπρουτάλ άντρας, έχω αρχίσει να σχεδιάζω μια γάτα η οποία κατέληξε χαρακτήρας των Stranger Things …
Δύο πράγματα μπορούν να συμβούν όταν τα «σκατώνουμε» έτσι: το ένα είναι να πετάξουμε το έργο μας γιατί όντως καταστράφηκε, το άλλο είναι να πάρουμε τελικά ένα εντελώς καινούριο έργο που γεννήθηκε από τη γκάφα μας. Στην πρώτη περίπτωση, όπου το έργο έχει καταστραφεί εντελώς, θα στεναχωρηθούμε λίγο, αλλά όπως λένε και οι Άγγλοι, δεν υπάρχει λόγος να κλαις πάνω από χυμένο γάλα. Αφού η στεναχώρια μας περάσει κι αν έχουμε ακόμα όρεξη και θέληση να πετύχουμε αυτό το σχέδιο, ας το ξαναπροσπαθήσουμε από την αρχή. Πάλι δύο πράγματα μπορούν να συμβούν: το ένα είναι να μην το πετύχουμε πάλι – ακριβώς όπως την πρώτη φορά δηλαδή – και το δεύτερο είναι να καταφέρουμε τελικά να το κάνουμε καλύτερο από το αρχικό σχέδιο.
Οι επιλογές μας, λοιπόν, είναι ξεκάθαρα δύο· ή απογοητευόμαστε τόσο ώστε να τα παρατήσουμε ή πεισμώνουμε τόσο ώστε να προσπαθήσουμε μέχρι να τα καταφέρουμε. Συστήνω ανεπιφύλακτα τη δεύτερη.
Ξέρω. Σκέφτεστε πως τίποτα από όλα τα παραπάνω δε σας έχει συμβεί και πως αυτό που έγινε στην περίπτωσή σας είναι πως εκεί που κάνατε τη ζωγραφιά σας και όλα φαίνονταν υπέροχα, ξαφνικά τα διαλύσατε με την επιλογή ενός κακού χρώματος ή επειδή το πρόσωπο που είχατε τόσο ωραία σχεδιάσει κατέληξε να είναι αλλήθωρο. Guess what, όμως. Το έργο σας έχει ακόμα πιθανότητες να σωθεί. Στην περίπτωση που το χρώμα που διαλέξατε δε σας αρέσει, μπορείτε να βάψετε από πάνω του (εκτός αν είναι πολύ σκούρο, οπότε θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε άλλο υλικό, όπως ακρυλικό), ενώ στην περίπτωση του αλλήθωρου προσώπου, το ξεκινάτε πάλι από την αρχή ή απλά το «αλληθωρίζετε» ακόμα πιο πολύ και το μετατρέπετε σε all the way καρικατούρα.
Δεν ξέρω πώς κατέληξα να δίνω λύσεις σε κάποια από τα θέματα που μπορεί να προκύψουν ενώ ζωγραφίζουμε. Το μόνο που ήθελα να πω είναι πως δεν πειράζει. Αν έπρεπε να αποδώσω το νόημα αυτού του πρώτου μαθήματος με πέντε λέξεις, αυτές θα ήταν …
Όσο για την κριτική που φοβόμαστε τόσο, πάντα έχουμε την επιλογή να κρατήσουμε το έργο μας μόνο για τον εαυτό μας. Αν πάλι θελήσουμε να το δείξουμε σε κάποιον κι εκείνος δε μας κάνει το σχόλιο που περιμέναμε, πρέπει πρώτα να εκτιμήσουμε την ειλικρίνειά του και μετά να εκπαιδευτούμε στο να δεχόμαστε τη γνώμη των άλλων με τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις στην ψυχολογία μας. Αν κάποιος, κάπου, κάποτε ζωγράφισε κάτι και δέχτηκε αρνητική κριτική, η οποία έμεινε ανεξίτηλα χαραγμένη με το πέρασμα των χρόνων μέσα του, απαγορεύοντας στα χέρια του να ζωγραφίσουν, τότε σίγουρα μιλάμε για σπατάλη χρόνου.
Το θάρρος της αποτυχίας. Δεν ξεκινάμε να κάνουμε το τέλειο, δε μας ενδιαφέρει το τέλειο, το τέλειο δεν υπάρχει, το τέλειο είναι βαρετό. Οι γραμμές μπορούν να είναι στραβές, τα γράμματα να γέρνουν, τα σχήματα να είναι όλα στρογγυλά ή τετράγωνα ή και τρίγωνα, τα χρώματα να βγαίνουν εκτός πλαισίου, ακόμα και να μην ταιριάζουν μεταξύ τους. Όταν ήμασταν μικροί, ζωγραφίζαμε είτε στο σχολείο ως μέρος του μαθήματος, είτε στο σπίτι γιατί μας άρεσε, και τότε δε φοβόμασταν, ούτε κρίναμε. Νιώθαμε ελεύθεροι και δε βάζαμε κανένα όριο στα χαρτιά που θα σπαταλούσαμε, δε βγάζαμε χρήματα από αυτό, ούτε παίρναμε likes, απλώς πιστεύαμε πως μπορούσαμε να το πετύχουμε. Όπως πιστεύαμε πως ήμασταν κομμώτριες όταν παίζαμε κομμωτήριο ή μάστορες όταν παίζαμε μαστορέματα. Η φαντασία ήταν το θάρρος μας.
Φτουξελευτερία
(μία λέξη)
Μ.
