Πόσο εύκολο είναι να ανοίξω τη δική μου επιχείρηση μέσω του Instagram;
Η απελπισία
Μου έχουν κάνει εκατοντάδες άνθρωποι αυτή την ερώτηση. Το πιο σημαντικό όμως – αν με ρωτάτε – νομίζω πως είναι το πόση δύναμη έχει κανείς για να το κάνει. Πόσο το θέλει; Και γιατί; Είναι επειδή βαρέθηκε τη δουλειά του; Έχει ανάγκη από χρήματα; Θέλει να εκφραστεί μέσω της δημιουργίας; Ο καθένας από αυτούς τους λόγους φέρει και διαφορετικό αποτέλεσμα. Ο στόχος, τα όνειρα και οι προσδοκίες μπορούν ενίοτε να μας ωθήσουν σε μια δυναμική αρχή, αλλά και να μας ρίξουν στα τάρταρα μετά από μια πιθανή απογοήτευση.
Ξεκινώντας στα τέλη του 2017 το εγχείρημα που τυχαία ονόμασα Little miss Grumpy, δεν είχα ιδέα από επιχειρήσεις, πωλήσεις, αποστολές, γραφειοκρατία. Δεν είχα δουλειά, επομένως ούτε χρήματα. Στην πραγματικότητα, δεν είχα και καμία όρεξη για ζωή. Μόλις είχα αποφοιτήσει από τη Δραματική Σχολή και ήταν η στιγμή που συνειδητοποίησα πώς οι εκκολαπτόμενες θεατρίνες που αποφοιτούν κάθε χρόνο είναι χιλιάδες. Ο ανταγωνισμός, συνεπώς, ήταν τεράστιος και άγγιζε τα όρια του αρρωστημένου. Δεν είχα το στομάχι για τη συγκεκριμένη δουλειά, αλλά ούτε και την όρεξη να την κυνηγήσω. Ήμουν εντελώς εξουθενωμένη σωματικά και ψυχικά μετά από τις εξαγωγικές εξετάσεις, με αποτέλεσμα να περάσω λίγο καιρό στο νοσοκομείο και στη συνέχεια αρκετό καιρό κλινήρης στο σπίτι. Περνώντας πολλές ώρες μόνη, σκεφτόμουν το μέλλον μου, το τι θα κάνω από κει και πέρα, και τελικά κατάλαβα πως μετά από τρία χρόνια σπουδών δεν ήθελα να δουλέψω στο θέατρο.
Απ’ όπου κι αν περνούσα, ό,τι κι αν δοκίμαζα να δημιουργήσω, με ό,τι κι αν προσπαθούσα να καταπιαστώ, πάντα γυρνούσα στη ζωγραφική. Πώς, όμως, να κάνεις το χόμπι σου επάγγελμα; Πώς να πιστέψεις στη ζωγραφική σε επαγγελματική βάση; Ειλικρινά, δεν είχα καμία πίστη.
Η ιδέα
Να αποδεχτούμε αρχικά το γεγονός πως δεν υπάρχει παρθενογένεση. Πως κάποιος, κάπου, σίγουρα έκανε το ίδιο πράγμα με εμένα κάποια στιγμή. Πόσο συχνά το βλέπαμε όμως αυτό πριν τρία χρόνια; Να ζωγραφίζει κάποιος πρόσωπα, σε αυτό το στιλ, κατόπιν παραγγελίας. Σίγουρα το συναντούσαμε, αλλά όχι στον βαθμό που συμβαίνει σήμερα.
Δεν πάτησα, λοιπόν, πάνω σε κάτι καινούριο, πάτησα όμως σε κάτι σχετικά σπάνιο. Κάτι που δεν είχε μπουχτίσει κανείς να βλέπει και δεν μπορούσε να το βρει με ευκολία οπουδήποτε. Δεν ήταν σκόπιμο, ήταν μια βαθύτερη ανάγκη να δημιουργήσω κάτι ιδιαίτερο, κάτι που συνδυάζει το παιδικό με το ενήλικο, τα 80s με τα 00s, το γλυκό με το ειρωνικό. Δεν άφησα την εκφραστικότητα και την έμπνευσή μου ανεξέλεγκτες, αλλά έβαλα τα προσωπικά μου όρια. Δεν ήθελα τη μια μέρα να κάνω τοπία και την άλλη πατατοκέφαλα ανθρωπάκια. Υπήρχαν μέρες που ξυπνούσα και ήθελα να ζωγραφίσω κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτά που είχε συνηθίσει ο κόσμος· δεν το έκανα όμως. Έπρεπε να μείνω πιστή στην ιδέα μου.
Η ιδέα είναι η αρχή των όλων. Μια καλή ιδέα. Το πού θα σε πάει είναι άγνωστο και συνάμα συναρπαστικό.
Ωστόσο, δεν αρκεί μόνο αυτό. Πρέπει να το δούμε ρεαλιστικά. Όσο καλοί κι αν είμαστε σε κάτι, πρέπει να σκεφτούμε χωρίς ρομαντισμό, φιλοδοξία, και ροζ συννεφάκια αν αυτό το κάτι αξίζει να το αποκτήσει κανείς. Προσοχή! Όχι να το αγοράσει – αυτό πρόκειται για μετέπειτα βήμα – αλλά να το αποκτήσει! Να το βάλει σπίτι του, να το έχει στην τσάντα του, να το δωρίσει σε κάποιον. Μπορεί κάτι να είναι όμορφο αλλά καθόλου χρηστικό ή το αντίστροφο. Μπορεί κάτι να είναι τόσο άχρηστο που θα μείνει για πάντα σε ένα συρτάρι, μπορεί πάλι να είναι και άσχημο και άχρηστο και να μην το βλέπουμε γιατί κολλήσαμε εκεί στα ροζ συννεφάκια και στη μεγαλομανία μας. Όχι, δεν έχουμε ανάγκη από τα τόσα μπιχλιμπίδια που στολίζουν το σπίτι μας, και δεν υπάρχει κανένας λόγος να σπαταλάμε τα χρήματά μας σε πράγματα που δεν έχουν καμία σχέση με την τέχνη, την καλαισθησία, και μας είναι παντελώς άχρηστα.
Πρέπει, συνεπώς, να σκεφτούμε σε πολύ σοβαρή βάση το αντικείμενο που θα θέλαμε να πουλήσουμε. Αν το κάνουμε μόνο και μόνο για το κάτι έξτρα στα οικονομικά μας, πιστέψτε με, είναι σαν να κοροϊδεύουμε τον καταναλωτή. Εμείς θα θέλαμε να έχουμε στο σπίτι μας αυτό που φτιάχνουμε; Για εμάς και μόνο, όχι για να το δείχνουμε στους μουσαφιραίους και έμμεσα να τους το πλασάρουμε. Αυτό το άψυχο αντικείμενο μας προκαλεί κάποιο θετικό συναίσθημα;
Ο σκοπός
Δεν μπορεί να ξεκινήσει κανείς ένα τέτοιο εγχείρημα σκεπτόμενος τα πλούτη. Ούτε καν το χαρτζιλίκι. Πρέπει να ξεκινήσει σκεπτόμενος την ανταπόκριση του κόσμου ως προς την αισθητική, την ανάγκη και την ταύτιση. Στο Instagram οι περισσότεροι χαζεύουμε όχι για να αγοράσουμε, αλλά για να ταυτιστούμε, να μοιραστούμε, συχνά για να κουτσομπολέψουμε, και ίσως – κατά τύχη – αγοράσουμε και κάτι. Άρα, από τη στιγμή που ούτε εμείς οι ίδιοι έχουμε την αγορά ως σκοπό, πώς θα ξεκινήσουμε κάτι με μοναδικό μας μέλημα να πουλήσουμε;
Καλούμε τον κόσμο διακριτικά, με σεβασμό, όχι φωνάζοντάς του «έλα, κόσμε, πάρε, πάρε!», αλλά αφήνοντας τις δημιουργίες μας σιωπηλά πάνω στο τραπέζι. Αν θέλει, μπορεί να τις δει, να τις περιεργαστεί, να τις αφουγκραστεί. Όταν δίνουμε στον – ας τον πω – θεατή τον χώρο να αποφασίσει τι θέλει να κάνει με τη δική μας δημιουργία, χτίζουμε αυτόματα μια σχέση αλληλοσεβασμού ακόμα και πίσω από τις οθόνες μας. Με αυτόν τον τρόπο, σεβόμαστε κι εμείς οι ίδιοι αυτό που κάνουμε και δεν μπαίνουμε στη διαδικασία ξεπουλήματος της δουλειάς μας με γνώμονα το χρηματικό κέρδος.
Κάπως έτσι, χωρίς να το έχουμε προσπαθήσει πολύ, έχουμε συστηθεί ήδη στο κοινό του Instagram. Αν θέλει, λοιπόν, κάποιος θα μας ακολουθήσει είτε για τη δουλειά μας, είτε για την προσωπικότητά μας, είτε – ιδανικά – και για τα δύο. Υπάρχουν εκατοντάδες τερτίπια για να αποκτήσει κανείς followers, αλλά με όση ευκολία όλα αυτά τα φτηνά κολπάκια σου εξασφαλίζουν νέους ακόλουθους, με τη διπλάσια ευκολία τους διώχνουν. Γιατί δεν πρόκειται περί αληθινών ακολούθων – και δεν αναφέρομαι σε ψεύτικα προφίλ –, αλλά εννοώ πως προφανώς δε σε ακολούθησαν γιατί τους άρεσε η δουλειά σου. Σε ακολούθησαν γιατί ένας influencer σε ανέφερε μετά από δική σου πίεση ή χρηματοδότηση, και πολύ σύντομα, στο επόμενο κιόλας post σου, θα έχουν ξεχάσει ποιος είσαι.
Για να το θέσω πιο απλά, η σχέση σου με τους followers είναι σαν αυτή που έχεις με μια γάτα. Η γάτα θα σου μείνει πιστή όσο την ταΐζεις, θα έρχεται στα πόδια σου όσο τη χαϊδεύεις, θα φεύγει όταν το παρακάνεις, και θα σε ακολουθεί όσο της δίνεσαι ουσιαστικά.
Η γραφειοκρατία
Όχι, δε θα σταθώ σε αυτό το κομμάτι. Είναι το πιο βαρετό, το πιο περίπλοκο, και διαφέρει από επιχείρηση σε επιχείρηση. Θα πω μόνο πως θέλει υπομονή και συγκέντρωση ώστε να βρείτε, με τη βοήθεια ενός καλού λογιστή, αυτό ακριβώς που σας ταιριάζει ως επαγγελματική ταυτότητα.
Οι θυσίες
Όταν φτάσεις στο σημείο να έχεις πάνω από είκοσι μηνύματα από ανθρώπους που ενδιαφέρονται με κάποιο τρόπο να αποκτήσουν τη δουλειά σου, σημαίνει πως κάτι πάει πολύ καλά. Είναι η στιγμή που συνειδητοποιείς πως το εγχείρημά σου αρχίζει μια ανοδική πορεία, πως από χόμπι γίνεται εργασία, και πως από εκεί που αφιέρωνες τρεις ή τέσσερις ώρες για να δημιουργήσεις κάτι, θα χρειάζεσαι πλέον οκτώ ή δέκα ή και δώδεκα ώρες αφιερωμένες ολοκληρωτικά και αμετανόητα σ’ αυτό.
Για καιρό κλείστηκα στο σπίτι και ζωγράφιζα, απαντούσα στα μηνύματα, πακέταρα και έστελνα τα δέματα, χωρίς να σηκώνω κεφάλι. Άφησα κυριολεκτικά τους πάντες και τα πάντα για να αφιερωθώ στη νέα μου δουλειά με την προσδοκία να βρω κάποτε έναν τρόπο να τη συνδυάσω με την κοινωνική μου ζωή και τις ανάγκες μου.
Αυτό που μου στοίχισε περισσότερο από καθετί είναι το γεγονός πως το χόμπι μου δεν είναι πια χόμπι. Από μικρή, σε κάθε δυσκολία και σε κάθε σκοτεινιά, έβρισκα χαρά και ηρεμία στη ζωγραφική. Δοκίμασα δεκάδες άλλα πράγματα, αλλά κανένα δε με γέμισε όσο αυτή. Και – καλώς ή κακώς – όσο ζω από τη ζωγραφική, αυτό δε θα αλλάξει.
Μια ακόμη σημαντική θυσία που έπρεπε να κάνω ήταν το τέλος των προσωποποιημένων σχεδίων. Είχα αρχίσει να εξουθενώνομαι πολύ καιρό πριν τις σταματήσω οριστικά, και σκεφτόμουν συνεχώς πώς θα το ανακοινώσω, πώς θα προδώσω – αν θέλετε – τόσο κόσμο που περίμενε το δικό του προσωπικό σχέδιο. Κατάλαβα όμως πως με το να κάνω κάτι που δε με γεμίζει πια, στην πραγματικότητα προδίδω εμένα και τη δουλειά μου. Τα custom σχέδια είχαν ανέλπιστη ζήτηση και μεγάλες δόσεις συγκίνησης και αγάπης από τους παραλήπτες τους, πράγματα που δεν ήθελα να χάσω σε καμία περίπτωση. Επέλεξα, παρ’ όλα αυτά, να τα θυσιάσω, ή τουλάχιστον έτσι νόμιζα. Το έκανα ανεξαρτήτως του τι τελικά ακολούθησε.
Πρέπει να σεβόμαστε την τέχνη μας και να την ακούμε. Όσο κι αν ο κόσμος ζητά από εμάς κάτι συγκεκριμένο, πρέπει να κάνουμε αυτό που θέλουμε εμείς, έτοιμοι πάντα να δεχτούμε και την απόρριψη. Μόνο έτσι, όμως, θα μείνουμε πιστοί στον χαρακτήρα και τη διαφορετικότητα αυτού που έχουμε επιλέξει να κάνουμε.
Η απογοήτευση
Θα σκάσεις, θα νευριάσεις, θα κλάψεις, θα βρίσεις, αλλά μην τα παρατήσεις. Ο κόσμος δε θα είναι εκεί μόνο για να σε στηρίξει. Πολλές φορές θα σε συγχύσει, άλλες θα σε κρεμάσει, ακόμα περισσότερες θα σε μειώσει και δε θα σε σεβαστεί. Εσύ πάντα όμως να φροντίζεις να είσαι αυθεντικός, ντόμπρος. Αυτή η τελείως αβάσιμη έκφραση «ο πελάτης έχει πάντα δίκιο» έχει κάνει πολλούς να πιστέψουν πως το παιχνίδι παίζεται χωρίς κανόνες. Κι όμως, το εμπορικό παιχνίδι παίζεται με τους πιο αυστηρούς και ισάξια μοιρασμένους κανόνες. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να σε υποβιβάσει αν κάνεις κάποιο λάθος επειδή σε πληρώνει. Τα λάθη είναι μέρος του παιχνιδιού και προπαντός ανθρώπινα. Αρκεί φυσικά να έχεις κι εσύ τη διάθεση να διορθώσεις το εκάστοτε λάθος. Προσωπικά, όταν ο άλλος μου μιλήσει με αγένεια, δεν έχω καμία διάθεση να διορθώσω το λάθος μου. Ακολουθώ την απλή μέθοδο, αυτή της επιστροφής των χρημάτων του, γιατί δε θέλω να αποκτούν δουλειά μου τέτοιοι τύποι. Ναι, ίσως και να χρειαστεί να είμαστε επιλεκτικοί με τους πελάτες μας.
Από την άλλη, λαμβάνω τις ίδιες ερωτήσεις ξανά και ξανά και ξανά. Είμαι υποχρεωμένη να απαντάω φυσικά. Όσες φορές κι αν έχω απαντήσει σε κάτι, τι κι αν το γράφω κάτω από τ’ όνομά μου, τι και αν φτιάξω μια φωτεινή επιγραφή και την κρεμάσω στον λαιμό μου, πάλι κάποιος θα το ρωτήσει … Ό,τι κι αν είναι αυτό. Και γιατί να μην μπει στον κόπο να δει τι κάνω ως Little miss Grumpy, τι γράφει στο προφίλ μου λίγο πριν ρωτήσει; Θα σας απαντήσω με απόλυτη σιγουριά: γιατί ο κόσμος βαριέται οικτρά να διαβάσει το οτιδήποτε πριν ρωτήσει, γιατί όλα τα θέλουμε έτοιμα στο πιάτο. Πρέπει να ζωστούμε με υπομονή· το λέω για να το ακούσω κι εγώ που γνωρίζω πολύ καλά πως πολλές φορές γίνομαι αγενής κι απότομη. Αλλά, πραγματικά, τι περιμένατε από έναν άνθρωπο που βρίσκει πιο γλυκό το «ρε μαλακισμένο» από το «ρε αγάπη μου»;
Άλλο ένα θέμα που πονάει είναι οι αμέτρητες επιστροφές των δεμάτων. Άλλοτε το κούριερ δεν επικοινώνησε, άλλοτε άλλαξε γνώμη ο παραλήπτης, άλλοτε πάλι ο πελάτης απλώς αδιαφόρησε. Σπαταλάμε χρόνο, ενέργεια και χρήματα … γιατί; Γιατί όλα αυτά είναι μέσα στο παιχνίδι. Πείτε το αναγκαίο κακό· δε θα σταματήσουν ποτέ να υφίστανται.
Επίσης, ο κορεσμός. Απογοητεύομαι όταν βλέπω εκατοντάδες σελίδες με προϊόντα που ούτε οι ίδιοι οι δημιουργοί τους δε θα αγόραζαν. Το αναγνωρίζω πως ο καθένας θέλει να προσπαθήσει να δημιουργήσει κάτι δικό του, έχει ανάγκη τα χρήματα, σκέφτεται ότι «αφού το έκανε εκείνος, μπορώ κι εγώ να το κάνω», αλλά, παιδιά, δεν μπορούν να το κάνουν όλοι, είναι σκληρό, αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε.
Ακόμη, δεν μπορεί κάποιος να μας πλασάρει χειροποίητα βραχιόλια με ημιπολύτιμους λίθους σε ένα post, και στο διπλανό post να μας πλασάρει χειροποίητες σαγιονάρες με τις πιο φτηνές χάντρες του εμπορίου. Ή, για να το θέσω πιο σωστά, μπορεί να το κάνει, αλλά ο καθένας μας είναι ικανός να καταλάβει πως ο συγκεκριμένος δημιουργός-επιχειρηματίας δεν έχει χαρακτήρα και δεν έχει κατασταλάξει ακόμα στο τι είναι αυτό που κάνει, από τη στιγμή που οι δημιουργίες του δε διέπονται από ομοιογένεια. Και κάπως έτσι το Instagram μετατρέπεται σε ένα μεγάλο παζάρι που καμία σχέση δεν έχει με την τέχνη.
Τέλος, η αντιγραφή της ιδέας σου.
Μείνε ψύχραιμος. Αν η ιδέα είναι καλή, τότε σίγουρα κάποιος θα την αρπάξει και θα την πουλήσει για δικιά του. Αναγκαστικά, θα δώσεις ένα νεφρό στο καλλιτεχνικό επιμελητήριο και θα κατοχυρώσεις τη δουλειά σου ώστε ανά πάσα στιγμή να μπορείς να ξεκινήσεις με μια ψύχραιμη σύσταση στον αντιγραφέα σου, και να φτάσεις ως και την αποζημίωση αν χρειαστεί. Βέβαια, αν είσαι άνθρωπος σαν κι εμένα, καθόλου ψύχραιμος δηλαδή, μπορεί στην αρχή να χρειαστείς ηρεμιστικά.
Για να μιλήσω σοβαρά, κάπως με στεναχωρεί αυτού του είδους η κλοπή. Ευτυχώς, με τον καιρό νιώθω όλο και πιο σίγουρη γι’ αυτό που κάνω, και συνειδητοποιώ πως πέρα από την τυπική κατοχύρωση του επιμελητηρίου, με όποια νομική κάλυψη κι αν προσφέρει, η πραγματική και πιο δυνατή κατοχύρωση είναι να βλέπει κανείς τη δουλειά σου και να αναγνωρίζει πως είναι δικιά σου πριν καν δει την υπογραφή σου.
Κάπως έτσι ξεπέρασα την απογοήτευση που ένιωθα με τους αντιγραφείς. Σκέφτηκα πως εφόσον κάποιος μπορεί να αναγνωρίσει με ευκολία τη δουλειά μου, το ίδιο εύκολα μπορεί να αναγνωρίσει και πότε κάποιος την αντιγράφει.
Η επιτυχία
Για μένα επιτυχία είναι να δημιουργώ συναισθήματα μέσα από τη δουλειά μου.
Για τον καθένα μας είναι και κάτι άλλο, αρκεί ο στόχος που θέτουμε να είναι συγκεκριμένος εξαρχής, αλλά και ισχυρός, τόσο ισχυρός που τίποτα δε θα καταφέρει να μας βγάλει από τον δρόμο προς την επίτευξή του.
Κλείνοντας, θα σας παραθέσω ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Μark Manson “The subtle art of not giving a f*ck” …
Εδώ μιλάμε για το πιο απλό και βασικό συστατικό της ζωής: οι αγώνες μας προσδιορίζουν την επιτυχία μας. Τα προβλήματά μας γεννούν την ευτυχία μας, μαζί με ελαφρώς καλύτερα προβλήματα.
Είναι μια ατελείωτη σπείρα που οδηγεί προς τα πάνω. Αν πιστεύετε πως σε οποιοδήποτε σημείο θα σας αφήσουν να σταματήσετε το σκαρφάλωμα, φοβάμαι πως χάνετε την ουσία. Επειδή η χαρά βρίσκεται στο ίδιο το σκαρφάλωμα.
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΜΑΡΙΑ ΠΑΓΚΑΛΟΥ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ-ΧΑΡΑ ΖΕΡΒΑ
